Het PhD sollicitatiegesprek

Click here for the English version.

Op een dag vraag je je af of je ooit gebeld gaat worden voor een PhD sollicitatiegesprek nadat je al die sollicitatiebrieven hebt verstuurd. De volgende dag ben je aan het voorbereiden voor drie verschillende sollicitatiegesprekken en wou je dat je iets meer tijd had. Dat overkwam me vorige week, en ik zou graag mijn sollicitatiegesprek-ervaringen met jullie willen delen.

Tot nu toe heb ik zes formele sollicitatiegesprekken gehad. Elk gesprek was op een bepaalde manier hetzelfde, maar ook weer erg anders. Er waren altijd dingen waar ik me nou juist niet op had voorbereid, en elk gesprek was een ervaring waar ik veel van heb geleerd.

Toen ik voor mijn eerste gesprek aan het voorbereiden was realiseerde ik me dat ik eigenlijk helemaal niet zo geïnteresseerd was, maar ik besloot om toch naar het gesprek te gaan, omdat ik geen idee had hoe zoiets in z’n werk gaat. Het gesprek vond plaats in een van de kantoren in het gebouw, en drie mannen in pak zaten me op te wachten. Het eerste deel van het gesprek was verrassend genoeg erg informeel; ze vroegen naar mijn ervaring en waren oprecht geïnteresseerd in mijn thesis en stage. Achteraf denk ik dat ik veel te lang over mijn ervaring en motivatie heb gepraat. Toen ze vroegen waarom ik eigenlijk geïnteresseerd ben in hun project had ik geen goed antwoord dat mijn vorige verhaal over motivatie niet ontzettend zou tegenspreken. Eigenlijk maakte het ook niet uit, omdat ik deze PhD plek toch al niet wilde. Daarnaast realiseerde ik me dat ik eigenlijk erg weinig wist over het project voordat ik voor het gesprek kwam, terwijl ik dacht dat ik goed was voorbereid.

Daarom probeerde ik zoveel mogelijk te lezen over de onderzoeksgroep en de professor (als je zoekt naar recente reviews krijg je vaak wel een goed beeld van wat zij belangrijk vinden), maar ook over de details van het onderzoek dat ze willen gaan uitvoeren en ik probeerde eigen ideeën te krijgen. Ik vond het interessant om de literatuur te lezen en ik had al een paar ideeën. Het sollicitatiegesprek was anders vergeleken bij het eerste gesprek dat ik had. Deze keer waren er twee selectierondes; de eerste was een sollicitatiegesprek. Tijdens de tweede ronde moeten 2 of 3 geselecteerde kandidaten hun thesis of stage werk presenteren. Tijdens de eerste ronde had ik eerst een gesprek met de professor. Hij begon meteen over de doelen van het project, in plaats van vragen naar mijn ervaring. Nadat hij uitgepraat was vertelde ik hem over mijn idee. Ik had het alleen niet helemaal goed uitgedacht. Ik weet eigenlijk niet goed wat ik ervan had verwacht, maar ik had kunnen voorspellen dat hij meer details wilde weten. En die wist ik niet. Dat heeft vast geen goede indruk gemaakt. Oké, les geleerd. Daarna sprak ik met twee PhD kandidaten die al voor hem werkten. Dat was eigenlijk heel fijn. Het is goed om de mensen te ontmoeten die in de toekomst je collega’s kunnen worden. Ze kunnen je ook meer vertellen over de groep en hoe het is om de professor als begeleider te hebben. Allemaal dingen waar ik toen nog niet aan gedacht heb, dus ik heb het nooit gevraagd.. Hoe dan ook, ik werd niet geselecteerd voor de tweede ronde.

Mijn derde sollicitatiegesprek vond plaats op de dag nadat ik te horen had gekregen dat ik niet was geselecteerd, dus ik voelde me erg onzeker. Het gesprek was bij een instituut, in plaats van bij een universiteit zoals de vorige twee. Ik had het gesprek met twee mensen; een van hen werd aan me voorgesteld als de co-promotor van het project. De promotor werkte niet bij het instituut zelf en was daarom niet aanwezig. Als ik heel eerlijk ben was het erg verwarrend. Ik wist niet goed wie welke rol zou spelen binnen het project, maar ik voelde me te dom om te vragen wat een promotor en een co-promotor precies doen, dus ik heb mijn mond gehouden. Dat had ik niet moeten doen. Ik had sowieso veel meer vragen moeten stellen over het project. Wonderbaarlijk genoeg werd ik geselecteerd voor de tweede ronde, maar zelfs daar durfde ik geen vragen te stellen. Ik moest een presentatie houden voor vier mensen. Ik had heel sterk het gevoel dat ik een goede indruk moest achterlaten, en dat ze me goed genoeg moesten vinden, dat ze een klik met me hebben. Nu weet ik dat het net zo belangrijk is dat die klik er is van mijn kant. Dus mijn advies is: probeer zo veel mogelijk te weten te komen over je begeleiders , wat hun expertise is en hoeveel ze je daadwerkelijk kunnen helpen. Zoek uit hoe de groep, de afdeling, het departement, in elkaar steekt en wie je collega’s worden. Je moet het project goed genoeg begrijpen zodat je specifieke vragen kunt stellen en eigen ideeën kunt ontwikkelen en bespreken.

Mijn vierde, vijfde en zesde sollicitatiegesprek hadden allemaal met elkaar te maken. Ik had een sollicitatie verstuurd voor een PhD plek in een overkoepelend Marie Curie project met in totaal 15 PhD plekken. Je kunt trouwens alleen voor een Marie Curie project in aanmerking komen als je niet in het land woont waar de plek beschikbaar is. Vandaar dat veel van hun sollicitatiegesprekken via Skype zullen gaan. Dat vraagt om een andere soort voorbereiding. Ik kocht een headset, veranderde de indeling van mijn kamer (want ik wilde mijn bed niet in de achtergrond), ik plakte zelfs spiekbriefjes aan mijn laptopscherm, want dat kunnen ze toch niet zien. Voor de sollicitatieprocedure had ik al een proposal moeten schrijven, dus ik was redelijk op de hoogte van het projectplan. Ik heb zelfs contact gehad met de professor voor meer info, omdat er maar 5 regels in de vacature stonden. Hij had me papers toegestuurd. Het project bleek wel enigszins buiten mijn comfort zone te liggen (maar wel binnen mijn interesse zone). Ik was goed voorbereid op de standaard vragen zoals: vertel eens over jezelf/je ervaring, wat zijn je sterke en zwakken punten, waar zie je jezelf over 10 jaar, waarom ben je geïnteresseerd in dit project, waarom moeten we jou aannemen, etc. Maar ze vroegen niet naar mijn ervaring. In plaats daarvan vroegen ze gedetailleerde vragen over de project methoden en over het proposal dat ik geschreven had. Vragen waarvan ik wist dat zij het antwoord al wisten. Op dat soort moment krijg ik wel eens black outs.. Het voelt als een test, maar ik wist me ermee te redden. Wat ik echt niet fijn vond aan dit gesprek is dat er bijna geen tijd was om vragen te stellen. Ik had een hele lijst, maar ik heb er maar twee kunnen stellen. Een paar dagen later ontving ik een afwijzing via email, maar ze vroegen of ik geïnteresseerd was om nog twee sollicitatiegesprekken te doorlopen voor twee andere PhD plekken binnen hetzelfde project. Ik heb blijkbaar toch een goede indruk gemaakt!

De volgende twee sollicitatiegesprekken werden binnen een week nadat ik de email had ontvangen gehouden. Beide begeleiders hadden me papers toegestuurd; 7 in totaal. Ik heb al mijn tijd besteed aan het inlezen om op die manier snel een goede indruk van hun projecten te krijgen. Helaas was de eerste vraag ‘Vertel eens iets over je ervaring’. Dat is natuurlijk een vraag die ik kan beantwoorden, maar omdat ik geen antwoord had voorbereid vertelde ik het erg onsamenhangend. Vervelend genoeg hadden ze ook nog eens de meeste interesse in mijn bachelor thesis, en dat lijkt nu al zo lang geleden. Ik kom me de details niet herinneren. Daarna vroegen ze of ik een samenvatting kon geven van de papers die ze gestuurd hadden. De papers die ze nota bene zelf geschreven hebben. Dat was niet het goede moment voor een black out. Ik denk dat ik ook spontaan de helft van mijn Engelse woordenschat vergeten was. Ik voelde me compleet voor schut staan. Ik heb wel vooraf iets slims gedaan. Ik weet namelijk van mezelf dat ik af en toe in lichte paniek raak en niet zo goed meer luister. Daarom had ik een MP3 Skype recorder gedownload. Ik heb het gesprek teruggeluisterd en ik kwam erachter dat ik mezelf moet leren om rustig na te denken. Wanneer ik antwoord geef op een vraag ben ik in mijn hoofd al 3 stappen verder en begin ik ergens middenin uitleg te geven. Dat maakt mijn antwoorden erg onsamenhangend. Dit heeft me wel geholpen om goed voor te bereiden voor het derde Skype gesprek, maar nog niet genoeg, want ook die PhD plek heb ik niet gekregen.

Vandaag had ik een afspraak met een professor nadat ik een open sollicitatie had verstuurd. Ik heb haar aan de telefoon gesproken (vlak na al die Skype interviews) en ik wist precies wat ik moest zeggen. Ik gaf een korte samenvatting over mijn relevante ervaring en mijn interesses binnen twee minuten en zonder aarzeling. Daarna nodigde ze me uit zodat we elkaar kunnen ontmoeten en zodat ik ook een aantal mensen van haar onderzoeksgroep kan ontmoeten. Hopelijk leidt dit tot iets goeds voor mij. Wordt vervolgd!

Ik ben erg benieuwd naar jullie succesverhalen en ervaringen waar jullie veel van geleerd hebben. Laat je tips hieronder achter!